Donderdag 19 maart 2015 ga ik in de auto naar Drachten, in de Lawei spelen vanavond Freark Smink en Joop Wittermans het stuk ‘Feteranen’. Een hele tijd geleden had ik dit al geboekt (zodra ik de gids krijg blader ik deze door naar leuke/interessante voorstellingen en boek ik deze meteen). Soms ben je dan wat te voorbarig, want dit stuk speelde deze maand ook als try-out in onze eigen Bidler in Wergea. Maar goed, dit is een mooi uitje. Het stuk “de Emigrant” waarin Freark Smink speelde heb ik niet gezien, en dat spijt me, want dat schijnt een erg mooi stuk geweest te zijn, dus deze voorstelling wilde ik niet missen. Een klein stukje uit de try-out in Wergea op Omrop Fryslân zette me een beetje op het verkeerde been, want toen ik dat zag vroeg ik me af of het wel zo’n boeiende voorstelling zou zijn.
De Lawei zit nog in de verbouwing, de normale ingang, die kan nog niet gebruikt worden, dus via een zij-ingang naar binnen. De zaal waar je wat kunt drinken en zitten is klaar, het stuk naar de middenzaal (dezelfde zaal als waar Drummoires van Cesar Zuiderwijk gespeeld werd), daar loop je soms nog over het beton en de wanden zijn behangen met kleden. Maar de zaal is klaar, dus dat zit goed.
Het toneel is basic ingericht, er staat een grote zuil, het herdenkingsmonument waar het huidige jaar (beginnend bij 1984) op geprojecteerd wordt en een wand erachter, waarop of een soort betonnen muur geprojecteerd wordt of beelden uit het herdenkingsjaar. Freark Smink speelt de gereformeerde schoolmeester, de veteraan Douwe Anne Wijbenga, Joop Wittermans speelt de Roomse boer Sibbele Flapper. Freark is behangen met medailles, Joop heeft geen medailles, maar wel zijn portie narigheid in de oorlogsjaren gehad. Dit jaar is Joop zijn eerste herdenkingsjaar. Na afloop schilt hij een appeltje en hebben ze het over de opkomst die elk jaar lager wordt. De verschillen tussen de afstandelijke, godsdienstige Douwe en de lossere Roomse Sibbele zijn duidelijk.
Elk jaar komen ze terug en komen ze meer over elkaar te weten, onder andere dat Sibbele nog flink last heeft van de tijd dat hij in de Duitse fabrieken moest werken en ook van de jaren in Indië, dat hij soms nachtmerries heeft over beschietingen en doordat hij wild om zich heen slaat zijn vrouw een blauw oog bezorgt. Als hij een lichte TIA krijgt komt hij met de rollator naar de herdenking, deze wordt achter het monument gezet zodat hij zijn waardigheid kan behouden. Wel is zijn linkerarm lam geworden, dus Douwe schilt nu zijn appeltje voor hem. Kon een eerder grapje van Sibbele over het buiten plassen (Gods water over Gods akker) niet gewaardeerd worden door Douwe, na al deze jaren dat ze zo naar elkaar toe gegroeid zijn kan hij zelfs een grapje maken over ‘zou Adam voor Eva de appel ook geschild hebben’ en kan hij lachen om de opmerking van Sibbele dat ‘Eva ook niet echt verpakt was’.
Door de TIA is Douwe duidelijk emotioneler geworden en ook Douwe blijkt een dramatisch ongeval meegemaakt te hebben tijdens het nachtelijk oversteken van een rivier in Indië.
Een prachtig stuk, je leeft volledig mee. Beide spelers zijn geknipt voor hun rollen, je weet dat het een toneelstuk is, maar voor hetzelfde geld had het echt kunnen zijn. Terecht hebben ze in de recensie in de Leeuwarder Courant een dikke pluim gekregen, met 5 van de 5 te behalen sterren. Mooi om te lezen dat het publiek zo in het stuk opgaat, dat er wordt gefluisterd “voorzichtig aan”, als Sibbele met zijn rollater over een verhoging op het toneel schuift. Was ik waarschijnlijk ook niet de enige die met licht vochtige ogen naar het eind van het stuk zat te kijken.
Mocht je dit stuk willen zien, de stichting Pier21 realiseert deze theaterprojecten, de speellijst is op hun website te vinden.
Hieronder nog even de recentie uit de Leeuwarder Courant van maandag 23 maart 2015:
